ХХ зуунд манай урлагийн салбарт орж ирсэн болон шинээр нэвтэрч байгаа 1709 гадаад үгс, нэр томъёог багтаасан энэхүү бяцхан тайлбар бичиг нь мэрэгжлийн уран бүтээлчид, судлаачид, сонирхогчид, өргөн олон уншигчдад зориулав.

Үсэг дараалсан толь (хуудас 258-292)

Толь бичгийн байгууламжийн тухай Толь бичиг дэх үгүүдийг кирилл цагаан толгойн дэс дарааллаар байрлуулан эхлээд тайлбарлаж буй үг + түүний гарал үүсэл + англи орчуулга + монгол орчуулга + утга агуулгын товч тайлбар гэсэн байдлаар гадаад нэр томъёогоо эхлээд том тод үсгээр, түүний ард тэгш хаалтанд гарал үүсэл, үндсэн утгыг нь тодруулж, дараа нь англиар, тэгээд Монгол хэлэнд хэрхэн ашиглаж байгаагаар нь (орчуулсан нэрээр нь эсвэл үндсэн үгээр нь) оруулж, эцэст нь уг нэр томъёоны агуулга, түүхэн үе, үүслийг товч тайлбарлав.

Зарим нэр томъёоны англи хэлэн дэх ижил утга бүхий үгсийг оруулж өгсөн ба англи хэлнээ өөр хэлнээс тухайлбал, латин, эсвэл франц, итали хэлнээс гаралтай тэр чигээрээ хэрэглэгдэж байгаа үгсүүдийг толь бичгийн төгсгөлд хавсаргасан үгсийн англи орчуулгын ард үндсэн хэлийг нь тэгш хаалтанд тэмдэглэлээ.

Мөн өмнө нь тайлбарласан үг өөр үгэнд угтвар буюу дагавар болж нийлмэл үг бүтээж байвал, жишээлбэл: АГИОГРАФИЯ [Грек. hagios-ариун + графия-г үз]. Нagiography - Агиограф зохиолууд гэх мэтээр үг ба нэр томъёог дахин тайлбарлалгүйгээр "үз" гэсэн анхааруулга хийсэн болно.

Анх үүссэн үндсэн утгаараа хэрэглэгдэж байгаа үгийг, тухайлбал, АБАКА [грек.abakos-), Abacus - Абак. ...тайлбар... гэх мэтээр үндсэн үгийн араас зураас татан шууд орчуулга буюу орчуулах шаардлагагүй гэж үзсэнээ үг үгээр нь тайлбарлав. Түүнчлэн анхных нь утгыг тодруулах шаардлагагүй, хэрэглэж дадсан /ихэвчлэн орос/ үгсийг ямар хэлний үг болохыг тодрууллаа. Жишээ нь: СМЫЧКОВЫЕ ИНСТРУМЕНТЫ [opoc.], Stringed, bow instruments, strings - Чавхдаст хөгжмүүд... тайлбар.. гэх мэт.

Олон утгатай үгийн орчуулгын өмнө гурван цэг тавиад зөвхөн урлагийн салбарт хэрэглэдэг утгыг нь 1, 2 гэж дугаарлан тайлбарлаж, эцэст нь дахиад гурван цэг тавьсан нь бусад утгыг орхисон гэсэн санаа болно. Жишээ нь: ЦИКЛ [грек.kiklos-дугуй, тойрог], Cycle - ... Цуврал бүтээл...

1.Нэг сэдэв буюу утга санаагаар хоорондоо холбогдон төгс дууссан ямар нэг бүтээлийг бүрэлдүүлж буй бага хэмжээний хэд хэдэн бүрэлдэхүүн бүтээлүүд... гэх мэт.

Мөн өмнө нь зарим эрдэмтэд орчуулсан боловч төдийлен хэрэглэхгүй, эсвэл хүмүүс өөр үгээр илэрхийлж хэрэглэсээр байгаа бол хүмүүсийн хэрэглэж байгаа утгаар нь тэмдэглэж, ард нь дугуй хаалтанд урьд орчуулсан угийг бичиж орчуулагчийн нэрийг товчилсон үсгүүдийг тавьж өглөө. Харин орчуулгыг хэрэглэж байвал монгол нэрийг хэвтээ тод үсгээр бичиж орчуулагчийн нэрийн товчлолыг ард нь тавьлаа.

Монгол (Кирил)